Alzheimer Tanısında Yeni Dönem Başlıyor

Alzheimer hastalığının teşhisinde kullanılan mevcut yöntemlerin maliyeti ve acı vericiliği oldukça yüksektir. Genellikle hasta sadece bilişsel testlere tabi tutularak teşhis edilir ancak bu testlerin doğruluk oranı sınırlıdır. Her yıl teşhis edilen vakaların sadece %2’sinde ileri düzey teşhis yöntemleri kullanılmaktadır.

Son zamanlarda gelişen yeni kan testleri, Alzheimer hastalığının biyolojik belirteçleri olan tau ve amiloid proteinlerini erken aşamalarda tespit edebilmektedir. Bu yeni testler, Alzheimer’s Research UK’den David Thomas’a göre ucuz, uygulanabilir ve yaygın olarak erişilebilir olmaları nedeniyle büyük heyecan yarattı.

ADAPT adı verilen bir çalışma, Alzheimer hastalığına özgü p-tau217 proteininin teşhis için nasıl kullanılabileceğini araştırmaktadır. Bu çalışma, kan testlerinin klinik uygulamalarına nasıl entegre edilebileceğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Hangi hastalarda ve hangi aşamada testin uygulanması gerektiği gibi kritik soruların yanıtı aranmaktadır.

Bu yeni teşhis yöntemleri, hastalığı erken evrede yavaşlatabilecek yeni ilaçların geliştirilmesine de katkı sağlayabilir. Son dönemde onaylanan lecanemab ve donanemab gibi ilaçlar, Alzheimer hastalığının erken aşamalarında amiloid seviyelerini azaltabilir ancak bilişsel yetenekler üzerindeki etkileri kısıtlıdır. Bilim insanları, bu ilaçların daha erken kullanılması durumunda hastalığın ilerlemesini yavaşlatabileceğini düşünmektedir.

Ancak, erken teşhisin etik açıdan da tartışmalara neden olduğu bilinmektedir. ABD Alzheimer Derneği, belirgin semptomları olmayan ancak biyolojik belirteçleri pozitif çıkan kişilere Alzheimer teşhisi konulmasını öneren bir kılavuz yayımlamıştır. Bu yaklaşım, hastalığın “biyolojik tanımını” değiştirebilir ve teşhis sürecini daha erken başlatabilir. Ancak, bu kişilerin hiç Alzheimer hastalığı geliştirme ihtimali de göz önünde bulundurulduğunda, erken teşhisin gerekliliği sorgulanmaktadır.

Sonuç olarak, kan testleri sayesinde Alzheimer hastalığının teşhisinde önemli bir dönüşüm yaşanabilir. Ancak, bu testlerin hangi hastalara ne zaman uygulanması gerektiği ve erken teşhisin psikolojik ve etik etkileri hala tartışılmaktadır. Bilim dünyası, bu yeni gelişmelerin Alzheimer hastalığıyla mücadelede ne gibi bir rol oynayacağını heyecanla beklemektedir.