Kriz kâhini merkez bankalarını uyardı: Kıyamet döngüsü riski yüksek

2008 global finans krizini evvelden öngören ve kriz kâhini olarak anılan Prof. Dr. Nouriel Roubini, yaklaşmakta olan yeni krize ait dikkat çeken kıymetlendirme ve ikazlarda bulundu.

2008’de ABD’de başlayan finansal krizi iki yıl evvelce öngören ve “kriz kâhini” olarak anılan Nouriel Roubini, dünyaca ünlü İngiliz iktisat gazetesi Financial Times’da (FT) dün dikkat çeken bir makale kaleme aldı.

“Euro bölgesindeki tüm tehlikeler ziyadesiyle gerçek” başlıklı yazıda Roubini, bilhassa İtalya’nın, düşük potansiyel büyümesi, büyük açıkları ve muazzam kamu borcu ile tasa odaklarından biri olduğuna işaret etti.

‘FAY SINIRLARI TEKRAR HAREKETE GEÇTİ’

Euro bölgesindeki fay çizgilerinin tekrar hareketlendiğini, İtalya ile başka Euro bölgesi ülkelerinin tahvil getirileri ortasındaki farkın sert biçimde açılmasının akabinde Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) Çarşamba günü inanılmaz toplandığını belirten Roubini, bankanın idare kurulunun, ‘ayrışma riskine’ yahut para siyasetinin Euro bölgesindeki 19 ülke üzerindeki tesirinin, potansiyel olarak istikrarsızlaştırıcı sonuçlarla birlikte büyük ölçüde değişebileceği riskine karşı yeni bir araç tasarlamak üzere çalışma başlatma kararı aldığını aktardı.

Yılbaşında yüzde 1’in altında olan İtalya’nın uzun periyotlu tahvil getirilerinin son günlerde yüzde 4’ün üzerine yükseldiğini hatırlatarak “Tehlikeler gerçek” diyen Roubini, ECB için tek önemli riskin tahvil getirileri ortasındaki ayrışma olmadığını vurguladı.

‘EURO BÖLGESİ ABD’DEN FARKLI’

Euro bölgesinde tüketici enflasyonunun ABD’de olduğu üzere yüzde 8’i aştığını lakin ECB’nin, martta faiz artışlarına başlayan ABD Merkez Bankası’ndan (Fed) farklı olarak faiz artırmak için gelecek ayı beklediğini aktaran 64 yaşındaki profesör, ECB’nin Fed ve öteki merkez bankalarının gerisinde kalmasının çeşitli nedenleri olduğunu belirterek Euro bölgesinde pandemi sonrası ekonomik toparlanmanın daha yavaş olduğuna dikkat çekti.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde artan güç ve başka emtia fiyatları da dahil olmak üzere yaşanan arz şoklarının Euro bölgesi enflasyonunu artırmada talepten daha tesirli bir faktör olduğunu belirten Roubini, Euro bölgesindeki fiyat artışlarının ve çekirdek enflasyonun ABD’deki oranlara kıyasla daha düşük olduğunu hatırlattı.

‘TÜM MERKEZ BANKALARI İKİLEMDE KALDI’

Büyümeyi düşürüp enflasyonu yükselten arz şoklarının tüm merkez bankalarını ikilemde bıraktığını, bir yandan enflasyon beklentilerinin denetimden çıkmasını önlemek için para siyasetini bir an evvel normalleştirmeleri gerektiğini fakat böylesi bir adımın sakinlik ve artan işsizlikle birlikte iktisatta sert iniş riski yarattığını belirten Roubini, “Merkez bankaları büyümeyi ve istihdamı da önemsiyorsa, ki yalnızca fiyat istikrarını sağlama vazifesine karşın ECB bile önemsiyor, para siyasetini normalleşmede daha yavaş hareket edebilirler ve enflasyonu beklentilerinden uzaklaştırma riskiyle karşı karşıya kalabilirler” dedi.

Fed ve İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) agresif bir biçimde faizleri artırmasıyla birlikte ABD ve İngiltere’nin şu anda önemli biçimde bir sert iniş riski altında olduğunu lakin sert iniş riskinin Euro bölgesinde ABD’deki kadar, hatta muhtemelen daha büyük olduğunu öne süren Roubini, pandemi sonrası toparlanmanın daha yavaş olmasının yansı sıra Euro bölgesinin Ukrayna’daki savaşın uzamasından kaynaklı güç şoklarına karşı daha fazla risk taşıdığını ve Çin’e ihracata olan bağımlılığı göz önüne alındığında Pekin’in sıfır hadise siyasetinin bu ülkenin büyümesini yavaşlaması karşısında da daha fazla savunmasız olduğunu yazdı.

RESESYON SİNYALLERİ

Dahası, ECB ve Fed’in para siyasetleri farkından kaynaklı olarak Euro’da yaşanan paha kaybının da enflasyonist olduğunu belirten Roubini, Euro bölgesinin etraf ülkelerinde borçlanma maliyetlerindeki artışın daha fazla olduğuna dikkat çekti.

Almanya imalat sanayi bilgileri üzere kimi ileriye dönük göstergelerin, ECB faiz artırmaya başlamadan bile bölgenin resesyona girebileceğine işaret ettiğini belirten Roubini, tüm bunların, faiz oranlarını daha erken ve daha süratli yükseltmek isteyen ECB şahinlerinin idare kurulunda üstünlüğü ele geçirmekte olduğu sırada yaşandığını vurguladı.

‘KIYAMET DÖNGÜSÜ TEKRAR ODAK NOKTASI OLACAK’

Euro bölgesinin zayıf potansiyel büyüme ve istihdam yaratma problemi çektiğini, sert bir inişin, sadece bu sıkıntıları şiddetlendirmekle kalmayıp tıpkı vakitte borç sürdürülebilirliği yahut parçalanma riskiyle ilgili piyasa kaygılarını ağırlaştıracağını yazan Roubini, “Borçlu hükümetler ve bu borcu elinde tutan bankalar ortasındaki ‘kıyamet döngüsü’, ki bu on yıl evvel Euro bölgesi kriziyle birçok kişinin zihnine kazınmış bir özellik, tekrar odak noktası haline gelecektir” öngörüsünde bulundu.

Parçalanma riskiyle başa çıkmak için yeni bir tesis tasarlanacağını söylemenin yapmaktan daha kolay olduğunu, ECB doktrinine nazaran, birtakım hükümet tahvillerinin potansiyel olarak sınırsız formda satın alınmasının yalnızca getiri farklarının artmasının temelsiz piyasa dinamikleri nedeniyle olması halinde kabul edilebilir görüldüğünü lakin makûs talihten fazla makûs siyasetler itici güç olduğunda ECB’nin tahvil alımlarının şartlara bağlı olduğunu belirten Roubini, ECB’nin Kesin Mali Süreçler Aracı’nın 2012’de bu biçimde tasarlandığını fakat hiçbir hükümetin siyasi olarak rahatsız edici koşullar içeren bu aracı kullanma talebinde bulunmadığını, yeniden de rastgele bir aracın yasal düzenlemeyi geçmek için emsal kaideler içermesi gerekeceğini hatırlattı.

EN RİSKLİ ÜLKE İTALYA

İtalya ve öteki ülkelerin tahvil faizlerindeki son artışlarda yalnızca yatırımcıların yersiz paniklerinden kaynaklanmadığını öne süren ünlü profesör, İtalya’nın düşük potansiyel büyüme oranına, yüksek bütçe açıkları ile pandemi sırasında artan ve potansiyel olarak sürdürülemez kamu borçlarına işaret etti.

Şimdi ECB çok gevşek para siyasetini değiştirirken borç çevrim maliyetlerinde kalıcı bir artışın gelmekte olduğunu hatırlatan Roubini, İtalya’da bir kıyamet döngüsü riskinin Euro bölgesinin geri kalanından daha yüksek olduğuna öne sürdü.

PARASAL BİRLİK KORUNABİLECEK Mİ?

İtalya’da gelecek yıl yapılacak seçimlerin akabinde Euro ve Avrupa Birliği’ne kuşkuyla bakan partilerin oluşturduğu bir sağ koalisyonun iktidara gelebileceğini belirten Roubini, ECB’nin İtalyan tahvillerini kurtarmak için tasarladığı yeni aracın, ülkenin yeni başkanları için ve Euro bölgesinin baskı altındaki tüm öbür ülkeleri için kabul edilemez şartlara sahip olabileceği ihtarında bulundu.

Bu haftaki ECB toplantısından evvel idare konseyi üyesi Isabel Schnabel’in bankanın parçalanma riskiyle başa çıkma istekliliğinin “sınırsız” olduğunu söylediğini, bu çıkışın, eski ECB lideri Mario Draghi’nin 2012’deki oyunun kurallarını değiştiren “ne olursa olsun” sözünü hatırlattığını fakat Schnabel’in mevzu takviye sunmaya geldiğinde siyaset koşulluluğuna duyulan muhtaçlığı da ima ettiğini belirten Roubini, “Finansal piyasaların mevcut oynaklığı göz önüne alındığında, kırılgan Euro bölgesi devletlerini destekleyerek ECB’nin para birliğini müdafaa yeteneğini daha fazla test etmeleri beklenebilir” tabirlerini kullandı.